-บ่อยครั้งที่เวลาไปตรวจสุขภาพ แล้วแพทย์อัลตราซาวด์น ช่องท้อง บอกว่า เจอนิ่วในถุงน้ำดี โดยที่เจ้าตัวเองก็ไม่มีอาการ … เกิดคำถามว่า พบนิ่วในถุงน้ำดี ต้องผ่าตัดไหม
–ถุงน้ำดี เป็นอวัยวะที่ไว้เก็บน้ำดีที่ผลิตออกมาจากตับ น้ำดี ช่วยในการย่อยไขมันให้ดูดซึมได้ง่าย ตับจะผลิตน้ำดีออกมาทีละน้อย เกือบตลอดเวลา และเก็บสะสมไว้ในถุงน้ำดี หลังมื้ออาหาร ร่างกายจะสั่งให้ ถุงน้ำดีบีบตัวปล่อยน้ำดีออกมาในลำไส้ ปริมาณมากพอ เพื่อช่วยย่อยและดูดซึมไขมันที่เรากินเข้าไป ดังนั้น ในถุงน้ำดีจะมีน้ำดี แช่ขังอยู่ เป็นส่วนใหญ่ และ หากมีสารละลายในน้ำดีที่ไม่สมดุล จะเกิดการตกตะกอน กลายเป็นนิ่วถุงน้ำดี… ในประชากรทั่วไป พบนิ่วในถุงน้ำดีถึง 15% ซึ่ง นิ่วมีทั้งแบบเล็กเป็นผง และ แบบ เป็นก้อนโตๆ กรณีที่นิ่วที่เล็กเป็นผง บ่อยครั้งที่จะหลุดออกมาพร้อมน้ำดี หายไป ไม่มีอันตราย ส่วนนิ่วที่ใหญ่มากๆ ก็ กลิ้งไปมาในถุงน้ำดี หากไม่มีการอักเสบเกิดขึ้น ก็ไม่เกิดอันตราย แต่นิ่วขนาดกลางๆ ที่เวลาถุงน้ำดีบีบตัว หาก ขนาด ใกล้เคียงกับ ท่อน้ำดี ก็อาจจะไหลมาอุดอยู่ที่ปากท่อน้ำดี ทำให้ น้ำดีออกมาไม่ได้ เกิดการคั่ง บวม อักเสบ ของถุงน้ำดี ตอนนี้แหละครับ ที่เป็นอันตราย จะมีอาการไข้สูง หนาวสั่น ปวดท้องชายโครงขวา และ อาจจะมีตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะสีเข้ม หรือ คันตามตัวได้ครับ
-ภาวะถุงน้ำดีอักเสบ เป็นภาวะที่อันตราย อาจจะมีการติดเชื้อในกระแสเลือด และ ถึงแก่ชีวิตได้ ดังนั้น หากสงสัยถุงน้ำดีอักเสบ จะต้องได้รับการรักษาฉุกเฉิน ให้ยาปฏิขีวนะ และ ผ่าตัดถุงน้ำดีออกแบบฉุกเฉินเร่งด่วน … ในกรณีที่เป็นมากจนผ่าตัดฉุกเฉินไม่ได้ อาจจะต้องรอให้การอักเสบหาย แล้ว นัดมาผ่าตัดอีกครั้ง ซึ่ง เป็นการผ่าตัดที่ยากกว่าปกติมาก และ เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนสูงขึ้นมากครับ
-ดังนั้น บางครั้ง แพทย์ก็จะแนะนำให้ผ่าตัดถุงน้ำดีออก (ไม่สามารถผ่าตัดเฉพาะเอานิ่วออก เพราะ จะทำให้ถุงน้ำดีเป็นแผล และ บีบน้ำดีออกไม่ได้ เกิดนิ่วซ้ำได้ง่าย ในการรักษาจึงเป็นการผ่าตัดถุงน้ำดีออกทั้งถุง) ซึ่งในปัจจุบัน การผ่าตัดถุงน้ำดีออก เป็นเรื่องที่ไม่ยุ่งยาก วางยาสลบ ส่องกล้องผ่าตัด อยู่ รพ ประมาณ 1-2 วัน ก็กลับบ้านได้ แต่ การผ่าตัดเอาถุงน้ำดีออก จะมีผลตามมาคือ ในมื้ออาหาร เมื่อกินของมันๆ น้ำดีที่ออกมาจะมีน้อย (ไม่เพียงพอ เนื่องจากไม่มีถุงน้ำดีเป็นที่เก็บสะสมไว้) ทำให้ มีอาการท้องอืด ได้ โดยเฉพาะเมื่อกินอาหารมันๆ และ คนที่มีนิ่วถุงน้ำดีอยู่ มีเพียง 1 ใน 5 คนเท่านั้น ที่จะเกิดภาวะถุงน้ำดีอักเสบ … การผ่าตัดถุงน้ำดีออกในคนที่พบนิ่วถุงน้ำดีทุกราย จึงอาจจะมากเกินไป … คำแนะนำทางการแพทย์คือ คนที่มีความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนสูง เวลาเกิดถุงน้ำดีอักเสบ เช่น คนที่เป็นเบาหวาน โรคหัวใจ ภูมิคุ้มกันบกพร่อง คนที่ได้รับยากดภูมิเช่นผ่าตัดเปลี่ยนไต ฯลฯ ควรได้รับการผ่าตัดถุงน้ำดีหากพบนิ่ว เพื่อป้องกันอันตรายจากถุงน้ำดีอักเสบ และ คนที่เริ่มมีอาการ คล้ายๆ กับนิ่วมาอุดที่ท่อน้ำดีเป็นพักๆ เช่น มีอากร จุกแน่นกลางอกกลางหลัง หลังอาหารค่ำ ซึ่งเป็นอาการเบื้องต้นของท่อน้ำดีอุดตัน ก็ควรได้รับการผ่าตัด … ส่วนคนอื่นๆ ก็รอได้ หรือ แล้วแต่ การตัดสินใจของเจ้าตัวครับ