ดึงยืดกล้ามเนื้อ เพื่อรักษาตะคริว ได้อย่างไร

-เวลา วิ่ง หรือ เดิน มากๆ จนล้า บ่อยครั้งที่จะเป็นตะคริวที่น่อง ซึ่ง เป็นตะคริวที่พบได้บ่อยมาก เชื่อว่า หลายๆคน คงเคยมีประสบการณ์ตรงกับเรื่องนี้ … เวลาเป็นตะคริวที่น่อง ซึ่งปวดมากจนไม่สามารถเดินต่อได้ และ เรามักจะเคยได้รับคำบอกเล่าว่า ให้เหยียดเท้า และ ให้คน ดันปลายเท้าเข้าหาตัวเรา … ซึ่งก็ได้ผล จริงๆ และ เราก็ใช้วิธีนี้กันอย่างแพร่หลาย .. มาดูว่า กลไก ทาง สรีรวิทยา ของร่างกายเรา ว่า ทำไม การดันปลายเท้าเข้าหาตัว จึงรักษาตะคริวได้ครับ

-ปกติ การเป็นตะคริว เกิดจาก กล้ามเนื้ออ่อนล้า เพราะ เมื่อกล้ามเนื้อทำงาน จะมีของเสียเกิดขึ้น (จากการใช้พลังงานแบบไม่ใช้ออกซิเจน) เป็น lactic acid หรือ กรด แลคติก ร่างกายจำเป็นต้องนำออกซิเจน เข้าไปเลี้ยงในกล้ามเนื้อ เพื่อลดปริมาณ กรดแลคติก … ในสภาวะที่กรดแลคติกในกล้ามเนื้อสูงขึ้น การแลกเปลี่ยนประจุ แคลเซียม Ca++ ในกล้ามเนื้อ จะทำได้น้อยลง ทำให้ เวลากล้ามเนื้อหดตัว และ แคลเซียมไปอยู่ในเซลล์ของกล้ามเนื้อ ไม่ยอมปล่อยประจุ และ ออกมาจากกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อจึงหดเกร็งตัวไว้ตลอดเวลา (การหดตัวและ คลายตัวของกล้ามเนื้อ จะมีการถ่ายเท แคลเซียม เข้า และ ออกจากเซลล์กล้ามเนื้อ) ดังนั้น เวลา แคลเซียมต่ำ กล้ามเนื้อจะหดตัว ไม่ยอมคลาย และ ในภาวะที่กล้ามเนื้ออ่อนล้า กรดแลคติสูง แคลเซียมในกล้ามเนื้อ จะไม่เพียงพอ สำหรับการแลกเปลี่ยน ทำให้กล้ามเนื้อ เกร็งตัวไม่ยอมคลายตัว เกิดเป็นตะคริวขึ้น

–เวลาเป็นตะคริว จะปวด และเวลาปวด กล้ามเนื้อจะยิ่งเกร็ง (กลไกการป้องกันการบาดเจ็บที่เป็นธรรมชาติของร่างกาย) เป็นวงจรที่ทำให้ทุกอย่างแย่ลงเรื่อยๆ เป็นตะคริวมากขึ้นเรื่อยๆ … วิธีแก้ปัญหา คือ ต้องตัดวงจรนี้ ทำให้กล้ามเนื้อคลาย ลดเจ็บ และ รอให้การไหลเวียนเลือดดีขึ้น มีแคลเซียมไหลเข้าไปในกล้ามเนื้อ เพื่อกล้ามเนื้อคลายตัว

–การดึงปลายเท้า เข้าหาตัว เป็นกลไกการกระตุ้นระบบประสาท ไปบอกให้กล้ามเนื้อคลายตัว … โดยหลักทางสรีรวิทยา กล้ามเนื้อทุกมัด จะมีปลายประสาท รับความรู้สึก อยู่ 2 ชุด ชุดหนึ่ง อยู่ติดกับเส้นเอ็นส่วนที่ยึดติดกับกระดูก เรียกว่า Golgi tendon และ อีกชุดหนึ่ง อยู่ที่ตรงกลางในมัดกล้ามเนื้อ เรียก Spindle fiber … ปลายประสาทส่วน Golgi tendon จะถูกกระตุ้นเมื่อกล้ามเนื้อถูกดึงยืดออก หรือ ถูกกด ตรงตำแหน่ง Golgi tendon (เส้นเอ็นใกล้จุดเกาะของกล้ามเนื้อ) ปลายประสาทนี้ จะส่งสัญญาณ ไปที่ไขสันหลัง และ บอกให้ไขสันหลัง ส่งสัญญาณ มากให้กล้ามเนื้อคลายตัว เหมือน สวิตช์ อัตโนมัติ … ดังนั้น พอเรา ดันหรือดึงปลายเท้าเข้าหาลำตัว กล้ามเนื้อน่องจะถูกยืดออก ปลายประสาท Golgi tendon จะถูกกระตุ้นทันที กล้ามเนื้อน่องจึงได้รับสัญญาณจากประสาทไขสันหลังให้คลายตัว ครับ ตะคริวก็จะดีขึ้นทันที แต่ถ้า ของเสียยังไม่หมด เลือดยังมาเลี้ยงไม่พอ แคลเซียมยังไม่สามารถมาผลัดเปลี่ยน ในกล้ามเนื้อ ถ้าปล่อยมือ จะมีตะคริวกลับมาเป็นใหม่ …ดังนั้น เวลาเป็นตะคริว พอ ดันหรือดึงปลายเท้าเข้าหาตัวแล้วดีขึ้น ด้องค้างไว้สักพัก รอเวลา ให้เลือดไหลเวียนดีขึ้นนะครับ

–การบีบนวดที่กล้ามเนื้อน่อง ไม่ช่วยให้ตะคริวดีขึ้น และ บางครั้งอาจจะเป็นหนักขึ้น เพราะ การบีบตรงกลางกล้ามเนื้อน่อง จะไปกระตุ้น ปลายประสาท Spindle fiber ซึ่ง เป็น ตัวส่งสัญญาณ ให้กล้ามเนื้อหดตัวครับ … การนวดจะทำได้ เมื่อกล้ามเนื้อเริ่มคลายตัวแล้ว นวดเพียงเบาๆ เพื่อช่วยการไหลเวียน ถ้าบีบนวดแรงๆ จะกลับไปกระตุ้นปลายประสาท Spindle fiber นะครับ