-เพื่อนถามว่า เดี๋ยวนี้ เห็นโฆษณา เทคโนโลยี สามารถผ่าตัดเปลี่ยนปอด เปลี่ยนตับ เปลี่ยนไต ที่เรียกว่า ปลูกถ่ายอวัยวะ เอา อวัยวะจากคนอื่น มาใส่แทนที่อวัยวะของผู้ป่วย ที่ทำงานได้ไม่เต็มที่ เป็นข่าวที่มีให้เห็นได้เป็นปกติ ทันสมัย …. ในกรณีแบบนี้ ถ้าคนเป็นมะเร็งปอด หรือ มะเร็งตับ จะผ่าตัดเอา ปอด หรือ ตับที่เป็นมะเร็งออกไป และ เอาปอด หรือ ตับคนอื่นมาแทน เป็นการรักษาจะได้ไหม… ชวนมาฟังความรู้ทางการแพทย์เกี่ยวกับเรื่องมะเร็งกับการผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะกันครับ
-ปกติเวลาเราปลูกถ่ายอวัยวะ เราจะเลือก อวัยวะของคนที่รับ กับคนที่ให้ ให้มีลักษณะทางพันธุกรรมที่ใกล้เคียงกันที่สุด โดยการตรวจ Human leukocyte antigen (HLA) ที่มีลักษณะเดียวกันหรือใกล้กัน เหมือนเราตรวจหมู่เลือด A B O เพราะ หากเราได้รับเลือด หรือ อวัยวะที่อยู่ในคนละหมู่ของ HLA หรือ หมู่เลือด A B O ร่างกายเราจะถือว่าเป็นสิ่งแปลกปลอม และ ไม่ยอมรับมัน เกิดการส่งเม็ดเลือดขาว จำนวนมากมาทำลายเลือด หรือ อวัยวะนั้น ทำให้เกิดปฏิกิริยาที่ไม่พึงประสงค์มากมาย แบบที่ภาษาชาวบ้านเรียกว่า “แพ้” หรือ “ภูมิแพ้” อาการแพ้เลือด หรือ ให้เลือดผิดหมู่ อาจจะอันตรายถึง ช็อค และ เสียชีวิตได้ การแพ้อวัยวะใหม่ที่ใส่เข้าไป ก็อันตรายไม่แพ้กัน ดังนั้น นอกจากจะไม่ได้อวัยวะใหม่ที่ทำงานแทนอวัยวะเก่าแล้ว ยังอาจจะมีอันตรายแถมมาด้วย … การทำการปลูกถ่ายอวัยวะ จึงเป็นงานที่ละเอียด ต้องตรวจให้มั่นใจว่า อวัยวะของผู้ให้ ผู้รับจะยอมรับมันได้ ซึ่งความเข้ากันได้ ยากกว่า การให้เลือดมากหลายเท่าครับ … เมื่อเลือก HLA ของ ผู้ให้ และ ผู้รับเข้ากันได้แล้ว หลังผ่าตัดปลูกถ่ายอวัยวะ ยังจำเป็นต้องให้ยากดภูมิคุ้มกัน เพื่อไม่ให้เม็ดเลือดขาวของผู้รับอวัยวะ มองเห็นอวัยวะที่ปลูกถ่ายเข้าไปในร่างกายว่าเป็นสิ่งแปลกปลอม จะได้ไม่เกิดอาการ แพ้ … ดังนั้น กลุ่มของผู้ที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะลดลงจากยากดภูมิฯ
-ถ้าคนไข้ที่เป็นมะเร็ง หากได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ การผ่าตัดเอาปอด หรือ ตับที่เป็นมะเร็งออกไปทั้งหมด ดูเหมือนน่าจะดี เพราะ นำเอามะเร็งออกไปทั้งหมด โรคก็น่าจะหาย .. แต่ในความเป็นจริง มะเร็ง สามารถแพร่กระจายไปยังจุดอื่นของร่างกายได้ ในการตัดเอามะเร็งปอด หรือตับ ออกทั้งปอด หรือ ทั้งตับ จะเอามะเร็งออกไปได้เฉพาะที่อยู่ในปอด และ ตับ แต่ถ้ามีเซลล์มะเร็งตัวเล็กตัวน้อยหลุดไปอยู่ที่อื่น หากได้รับยากดภูมิฯ หลังการผ่าตัด (ซึ่งต้องกินทุกวัน กดภูมิไว้ตลอดเวลา) ร่างกายก็จะมีภูมิคุ้มกันน้อยลง เซลล์เม็ดเลือดขาวของเรา และระบบภูมิคุ้มกัน ก็ไม่สามารถช่วยในการควบคุมเซลล์มะเร็งที่กระจายอยู่ตามที่ต่างๆได้ มะเร็งจะเป็นมากขึ้น และ โตเร็วขึ้น … จึงเป็นคำแนะนำทั่วๆ ไปว่า คนไข้ที่เป็นมะเร็งไม่ควรปลูกถ่ายอวัยวะ หรือ ไม่ควรได้รับยากดภูมิคุ้มกัน….ข้อมูลในคนที่ผ่าตัดเปลี่ยนไต ซึ่ง เป็นการเปลี่ยนอวัยวะที่ทำกันมากที่สุดในบรรดาการผ่าตัดเปลี่ยนอวัยวะทุกชนิด พบว่า คนที่ผ่าตัดเปลี่ยนไต ไปแล้ว และรับยากดภูมิฯ ต่อเนื่อง หลังจากนั้น พบมีอัตราการเกิดมะเร็งหลังเปลี่ยนไต สูงกว่าคนทั่วไป อย่างน้อย 2 เท่า
-ตามข้อมูลสถิติทางการแพทย์ มะเร็งปอด เมื่อแรกพบ มักจะเจอ การแพร่กระจายแล้วมากกว่าครึ่ง จึงไม่เหมาะสมอย่างยิ่งในการปลูกถ่ายเปลี่ยนปอด … ส่วนมะเร็งตับ บางรายที่ได้รับยาเคมีบำบัดเต็มที่ และ ก้อนมะเร็งเล็กลง หากเหมาะสม อาจจะมีการพิจารณาผ่าตัดเปลี่ยนตับ เป็นรายๆไป (ปกติคนเป็นมะเร็งตับมักจะเป็นตับแข็ง และ จำเป็นต้องเปลี่ยนตับอยู่แล้ว) … -คำแนะนำทั่วๆ ไปว่า คนไข้ที่เป็นมะเร็งไม่ควรปลูกถ่ายอวัยวะ ครับ