-เจอคุณแม่มือใหม่ ลูกวัย 5 เดือน มาตรวจ ด้วยการเจ็บเต้านม และ คลำพบก้อนที่เต้านมข้างขวา ด้านบนใกล้รักแร้ เป็นมาหลายวันแล้วไม่หาย ตรวจดูแล้ว ไม่พบอาการอักเสบ (ไม่มีอาการ อาการแสดง ปวด บวม แดงร้อน) ก้อนที่คลำได้ไม่ชัดเจน เป็นปื้นประมาณ 3-4 ซม…. นี่ไม่ใช่เหตุการณ์ที่พบครั้งแรก แต่ เจอได้บ่อยพอสมควร และ หลายคน ก็ไม่รู้สาเหตุ และ แนะนำการปฏิบัติตัว หรือ รักษา ไม่ถูกต้อง
-เมื่อคลอดบุตร ก่อนออกจาก รพ คุณแม่ลูกอ่อนมักจะได้รับคำแนะนำ เกี่ยวกับในการให้นมบุตร ที่มีความสำคัญ คือ 1) เวลาให้นม ต้องให้ลูก งับเข้าไปลึกๆ ถึงลานนม ไม่ให้กัดที่หัวนม เพราะ จะทำให้หัวนมเป็นแผล และ เกิดการอักเสบหรือเป็นฝีในเต้านมได้ 2) เมื่อลูกดูดนมเสร็จ ควรอุ้มพาดบ่า ลูกหลัง ให้ลูก เรอ เอาลมที่ดูดเข้าไปออกมา จะได้ไม่อึดอัด 3) จะให้นมลูก ท่านั่ง ท่านอนก็ได้ แต่ ถ้าเป็นท่านอน ต้องระวังเผลอหลับ เพราะอาจจะนอนทับลูกจนลูกหายใจไม่ออก …. คำแนะนำเหล่านี้ จำเป็น และ จำเป็นต้องเตือน หรือ สอนกันทุกราย … แต่มีคำแนะนำข้อหนึ่ง ที่มักจะลืมบอกกัน
-เวลาลูกดูดนม มักจะดูดจนหมดเต้าหนึ่ง แล้ว ก็ไปดูดเต้าที่ 2 และมักจะดูดไม่หมด ก็อิ่ม หรือ หลับไป … เวลาให้นมมื้อถัดไป คุณแม่หลายคน ก็ให้มาดูดเต้าแรกด้วยความเคยชิน … สมมุติว่า ดูดนมเต้านมซ้ายจนหมด แล้วพอดูดนมข้างขวาสักพัก ลูกหลับไป … มื้อถัดไป คุณแม่ก็มาให้ลูกดูดนมเต้าข้างซ้าย ก่อนอีก แล้วค่อยดูนมข้างขวา … วิธีนี้ จะทำให้น้ำนมในเต้านมข้างขวา ค้างอยู่ และ บางที ก็ตกตะกอนในท่อน้ำนม (นึกถึงเวลาเราชงนมผง บางที ก็มีผงนม ตกตะกอนที่ก้นแก้ว) เมื่อมีน้ำนมตกตะกอนในท่อน้ำนม และ สะสมอยู่ การไหลของน้ำนมก็ช้าลง ตะกอนก็ยิ่งสะสม และ หากว่า ท่อน้ำนมส่วนนั้น มีตะกอนอุดตัน นมที่ผลิตขึ้นมาใหม่บริเวณนั้น ไม่ถูกดูด หรือ ไหลออกไม่ได้ ก็จะคั่งค้าง และ บวมเป่ง ทำให้มีอาการเจ็บ และ คลำได้เป็ฯก้อน เหมือนอย่างที่เล่าให้ฟังตอนต้น … ภาวะนี้ ไม่มีอันตรายครับ ไม่ใช่ เนื้องอก ไม่ใช่มะเร็ง ไม่ใช่ฝี แต่เป็นอาการที่เต้านมคัดเฉพาะที่จากการที่น้ำนม บริเวณนั้น ไหลออกมาไม่ได้ เลยบวม เป่ง และ เจ็บครับ
-การปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง คือ ในการให้นมครั้งถัดไป คุณแม่ต้องจำว่า ครั้งที่แล้วลูกดูดนมข้างไหนเป็นข้างสุดท้าย ให้เริ่มให้นมข้างนั้นก่อน เพื่อ เคลียร์น้ำนมที่คั่งอยู่ออกมาให้หมด ปัญหาข้างต้นก็จะไม่เกิดขึ้นครับ
-เมื่อเกิดปัญหา มีก้อนแล้ว เจ็บแล้ว มีน้ำนมคั่งแล้ว จะทำอย่างไร …. คุณแม่และลูกต้องช่วยกันครับ เวลาที่ลูกดูดนมเต้าที่มีน้ำนมคั่งอยู่ ให้คุณแม่ใช้มือ โกยเต้านมจากด้านนอกเข้าหาหัวนม ช่วยเพิ่มแรงในการไล่น้ำนมที่คั่งอยู่ ในดันตะกอน ออกมาพร้อมๆกับ ที่ลูกดูด เป็น การเสริมแรงกันทั้ง 2 ทาง ทั้งดูด ทั้งดัน ก้อนนั้นก็จะค่อยๆยุบลง ตะกอนนม ก็จะถุกลูกดูดเข้าปากไป เป็นอาหาร ซึ่ง ไม่มีอันตรายนะครับ ไม่ต้องกังวล และ ตะกอนเหล่านี้ ก็เล็กมากครับ ท่อน้ำนมมีขนาดแค่ 1-2 mm เท่านั้นครับ
-ฝากบทความนี้ บอกต่อ คุณแม่ และ คนที่ต้องดูแลคุณแม่มือใหม่ด้วยนะครับ